- GYPSUM
- GYPSUMGraec. γυψος, quasi γῆ ἑψηθεῖσα, terra cocta, cognata calci res est, Plin. l. 36. c. 24. Plura eius genera, nam et e lapide coquitur, ut in Syria ac Thuriis: et e terra foditur, ut in Cypro ac Perrhpebis: e summa tellure et Tymphaicum est. Qui coquitur lapis, non dissimilis alabastritae esse debet, aut marmoroso. In Syria durissimos ad id eligunt, coquuntque fimo bubulo, ut celerius urantur. Omnium autem optimum fieri compertum est e lapide speculari. Atque hinc metallum gypsinum, pro speculari lapide: quo ornatas olim fenestras, legere est apud Anastas. in Viis Pontificum, ubi Cyprinum metallum perperam reposuêre Correctores. Vide quoque infra Speculae. Gypseas senestras illas vocat Isid. l. 16. c. 3. et l. 19. c. 10. De quibus sic Matthaeus Silvaticus c. 47. Lapis specularis, lapis Lunae, Afroselinum — est lapis admodum vitri perspicuus. Dicitur autem in Hispanorum urbe Segundia primitus inventus esse. Ego autem vidi illum abundantius inveniri, in diversis partibus Theotoniae: et vidi etiam in Gallia inveniri cum gypso: quia est gypsi extremitas quaedam. Effusius autum scinditur in quaslibet partes tenues, et inde fiunt fenestrae, sicut de vitro: nisi quod loco plumbi oportet ponere lignum, apud C. du Fresne in Gloss. Vide de gypso metallo perfecte pellucido, Sam. Bochart. Hieroz. Parte post. l. 5. c. 6. et de Fenestris plura supra. Repetam hîc saltem, uti plumbo hodie, sic gypso olim laminas vitreas (postquam illae in usum verêre) in fenestris lanternisque invicem, sive tesserae essent, sive orbes, committi consuevisse, per artem, quam Γυψεμθλαςτικὴν vocat Philoponus in Post. Ann. l. 2. ad verba illa, διά τί δίεισι λαμπτῆρος τὸ φῶς; Sed et usus gypsi in albariis, sigillis aedificiorum et coronis gratissimus, Plin. ubi supra: coronis tamen admisceri prohibet Vitruv. l. 7. c. 3. Porro eo uso Vett. ad dealbanda arma, cum noctu vellent hostes aggredi, ut suos ab adversariis dignoscerent, Herod. Uran. et Paul. l. 10. Imo et se ipsos, cum pugnaturi essent, dimidiam partem minio, dimidiam gypso, tingere solitos AEthiopas, dicemus infra ubi de Minio. Etiam ad claudenda vini dolia operculaque continenda, uti discimus ex Petron. Sat. Edit. Gonsali de Salas p. 19. Edit. Bosch. c. 34. Plin. iterum, qui eo vina condere Africam scribit l. 14. c. 10. Praecipue vero Plastis (qui hinc Gypsochot, alias Paradigmatitae, quod a typo non discederent, dicti sunt) inserviit. Et quidem apud eundem l. 35. c. 12. hominis imaginem gypso e facie ipsa primus omnium expressit, ceraque in eam formam gypsi insusâ emendare instituit Lysistratus Sicyonius, frater Lysippi. Alia vide ibid. Imonon homines solum; Sed et Dii e gypso, memorantur Arnob. l. 6. ubi inter ea, ex quibus Gentilium idola formata, etiam legas commistum glutinum gypso: quae duo etiam Prudent. iungit in Symmach. l. 1. v. 436.——— Mollis si bractea gypsumTexerit, infido rarescit glutine sensim.Imbracteabantur enim interdem eiusmodi imagines auro, vel alio metallo, Prudent. ἀποθεώσι. v. 458.Quin et Apollineo frontem submittere gypso.i. e. inclinare se coram Apollinis statua e gypso confecta. At eo in perniciem suam abusus est C. Proculeius, Aug. Caesaris famliliaritate subnixus, qui l. 36. c. 24. in maximo stomachi dolore mortem sibi conscivit, gypso poto, ut idem habet. In aliorum Dionysium Tyran. qui si quos usu oculorum privare velolet, gypso eos excaecavit, Galen. de Usu part. l. 10. c. 3. Et Emanuel Imp. Graec. qui Conradi III. Imp. exercitum gypso farinae misto, magna ex parte sustulit, Sabellic. l. 4. Ennead. 9. Vide quoque supra, in voce Gypsati: uti de Gypsi in Vett. cameris usu, ubi de Cameris et Laquearibus; it. Plastice: de metalli fodina vero τῇ καλουμένῃ Γύψῳ, Iustiniano memorata Nov. 12. infra aliquid, in voce Metalla.
Hofmann J. Lexicon universale. 1698.